صنایع دستی؛ نماد، هویت، فرهنگ و تاریخ منطقه

صنایع دستی؛ نماد، هویت، فرهنگ و تاریخ منطقه

صنایع دستی ابزار و کالاهای تزیینی‌ای هستند که نمادِ فرهنگ، هویت، تاریخ و تمدن منطقه محسوب می‌شوند. این صنایع ماحصل ابتکار عمل، خلاقیت و هنر بومی این مناطق بوده و هر یک از آن‌ها دربردارندۀ لابه‌های بنیادین فرهنگی منطقه هستند. با نگاهی به این محصولات، به راحتی می‌توان تصویری واضح از باورها و آداب و رسوم مردمان به دست آورد؛ این که مردم این منطقه چه‌گونه زندگی می‌کردند، نیاز‌هایشان چه بوده و به چه شکلی آن را برطرف می‌کردند.

امروزه، صنایع دستی از توجه بیشتری برخوردار هستند. دولت‌ها دریافته‌اند که این صنایع، جنبه‌های اقتصادی بسیاری داشته و می‌توان منبع درآمدزایی بسیار خوبی باشند. از طرفی دیگر، صنایع دستی دربردارنده فرهنگ کشور هستند و حفظ آن‌ها نیز موجب تحکیم ارزش‌ها و شکوفایی هنرهای بومی می‌شود. جدای از دولت‌ها، مردم نیز اقبال بیشتری به این محصولات نشان می‌دهند؛ چراکه صنایع دستی پاره‌ای از فرهنگ و تاریخ هر کشور است و مردم نیز با فرهنگ و هنر خود وابستگیِ ناگسستنی دارند.

ما در این مقاله، به اهمیت صنایع دستی اشاره کرده‌ و توضیح داده‌ایم که چرا خرید این محصولات اهمیت دارد. با ما همراه باشید.

 

ایران و صنایع دستی بی‌نظیرش

در سازمان جهانی یونسکو، 600 صنعت دستی ثبت شده که 450 مورد از آن، متعلق به کشور ایران است. بسیاری از این صنایع، قدمتی آنچنان دارند که به پیش از زمان ظهور اسلام در ایران باز می‌گردند. همۀ این‌ها حاکی از آن است که کشورمان ایران، از صنایع دستی گوناگونی برخوردار بوده که هر یک از آن‌ها، نشان‌دهندۀ فرهنگ، هویت و باورهای بنیادین ما هستند. ایران به دلیل شرایط آب‌وهوایی منحصربفرد و قدمت چند هزارساله خود، اقوام زیادی را در خود جای داده است. این اقوام که هر کدام در بخشی از ایران سکنی گزیده‌اند، در طول سالیان دراز، فرهنگ و آداب و رسوم خود را خلق کرده و بر اساس آن ن محصولاتی را ساخته‌آند‌ن که ما امروز، آن‌ها را با عنوان صنایع دستی می‌شناسیم.

کمربند وریس
«کمربند دستبافت وریس سبز طرح خال نال» یکی از صنایع دستی این بختیاری است. وریس‌ها نوعی بافته‌اند که متناسب با نیاز عشایر و با تکنیک کارت‌بافی ساخته می‌شود. کارت‌بافی از زمان‌های قدیم در میان اکثر ملت‌هایی که پیشینۀ فرهنگی دارند، رواج داشته است.

صنایع دستی ارتباطی دوسویه با سبک زندگی مردمان دارند؛ بنابراین واضح است صنایع دستی‌ای که به عنوان مثال، توسط مردمان بومی جنوب کشور تولید می‌شود، با دیگر نقاطی همچون شمال، شرق، غرب و مرکز متفاوت باشد. خصیصۀ چهارفصل بودن ایران موجب شده که هر منطقه‌ای، صنایع دستی منحصربه‌فرد خود را داشته باشد که هر کدام در نوع خود بی‌نظیر است.

محصولات بومی پایدار
عروسک‌های بومی دست‌ساز که هرکدام بر اساس آداب و رسوم و نوع پوشش مناطق مختلف ساخته شده‌اند. هر یک از این عروسک‌ها دربردارندۀ فرهنگ منطقۀ خود هستند.

صنایع دستی از منظر اقتصادی

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، صنایع دستی از جنبۀ اقتصادی ارزشمندی برخوردار هستد. جنبۀ اقتصادی این صنایع را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد؛ اقتصاد داخلی و اقتصاد بین‌المللی. در ادامه هر یک از جنبه‌های اقتصادی صنایع دستی را توضیح داده‌ایم.

 

اقتصاد داخلی

صنایع دستی، نقش قابل‌توجهی را در رشد اقتصادی یک منطقه ایفا می‌کنند. از مزایای اقتصادی این صنایع می‌توان به اشتغال‌زایی، عدم نیاز به سرمایه‌گذاری کلان، ارزش افزودۀ بالای محصولات، امکان مشارکت زنان و اقشار ضعیف جامعه اشاره کرد. از طرفی دیگر، صنایع دستی بستر مناسبی برای خلاقیت‌های هنری افراد ایجاد می‌کنند.

تولید محصولات صنایع دستی، از چندین جهت راحت‌تر از تولید محصولات کارخانه‌ای است. صنایع دستی بر خلاف کارخانه‌ها به سرمایۀ اولیۀ کمی نیاز داشته و توانایی تولید در محیط‌های کوچک و ساعات کاری منعطف را دارند. چنین خصوصیتی در امر کارآفرینی و اشتغال‌زایی نقش بسیاری دارد؛ موضوعی که به طور مستقیم بر اقتصاد کلان یک منطقه تأثیر می‌گذارد.

حوله دستبافت پنبه‌ای دست و صورت با حاشیه قرمز و آبی
«حولۀ دستبافت پنبه‌ای» که توسط زنان هنرمند خوسف خراسان جنوبی بافته می‌شود و نشان‌دهندۀ هنر بومی این منطقه است.

اقتصاد بین‌المللی

در جهان امروز، ارتباطات اجتماعی انسان‌ها با یکدیگر به شکل حیرت‌انگیزی گسترده‌تر شده است. شما می‌توانید از طریق بسترهای اجتماعی، ویدئو و یا تصویر محصولی از آن سر دنیا را تماشا کرده و حتی خریداری کنید. چنین بسترهایی این امکان را فراهم می‌کنند که ما با فرهنگ‌های مختلف رو‌به‌رو شده و چیزهای جدیدی کشف کنیم.

تجاری‌شدن کالاها و عرضۀ محصولات به صورت بین‌المللی، اهمیت اقتصادی صنایع دستی را افرایش داده است. بازارهای جهانی به بستری مناسب برای فروش این صنایع تبدیل شده‌اند. امروزه در سراسر جهان مردمان بسیاری هستند که تمایل دارند با فرهنگ‌های دیگر ملت‌ها آشنا شوند. آن‌ها از صنایع دستی دیگر کشورها استقبال کرده و به خرید چنین محصولاتی اقبال نشان می‌دهند. این بدان معناست که در بازار جهانی، تقاضا برای صنایع دستی بالا است و هر محصولی که وارد این بازار شود، از درآمدِ ارزی خوبی برخوردار خواهد شد.

 

صنایع دستی و ایجادِ یک چرخۀ اقتصادی عادلانه

حمایت و خرید محصولات صنایع دستی، به مناطق کوچک و محلی اقصی‌نقاط کشور، سرمایه تزریق می‌کند. این مناطق که اغلب کم‌برخوردار محسوب می‌شوند، با چالش‌های عدیده‌ای از لحاظ اقتصادی و اجتماعی، روبه‌رو هستند. در چنین مناطقی نرخ بیکاری بالا است و نبود بسیاری از امکانات، شرایط را برای مردمان بومی این مناطق سخت کرده است. تزریق سرمایه به چنین مناطقی، شرایط شکوفایی اقتصادی و اجتماعی آن‌ها را فراهم کرده و موجب عدالتِ بیشتری در چرخۀ اقتصادی می‌شود. ما با حمایت از محصولات صنایع دستی، به اشتغال‌زایی در این مناطق کمک می‌کنیم و اشتیاق هنرمندان برای تولید محصولات خود را افزایش می‌دهیم.

همان‌طور که گفتیم، هر یک از این صنایع دستی، بخشی جدانشدنی از فرهنگ، هویت، تاریخ و تمدن ما هستند. با حمایت از این هنرمندان، به نوعی از فرهنگ و هنر خود دفاع کرده‌‌ و اجازه نداده‌ایم که چنین هنرهایی به دست فراموشی سپرده شوند.

کاور کوسن گلدوزی خیام
«کاور کوسن گلدوزی خیام» ماحصل هنر زنان روستای سیدآباد استان خراسان رضوی است.

صنایع دستی، محصولاتی دوستدار محیط زیست

همۀ ما می‌دانیم که امروزه با بحران‌های زیست‌محیطی بسیاری مواجه هستیم. آلودگی هوا، گرمایش زمین، کمبود منابع طبیعی و بالا آمدن سطح آب دریاها، همگی زنگ خطری هستند که ما را وادار می‌کنند تا دست به کار شویم و به هر طریقی از محیط‌زیست حفاظت کنیم. یکی از عواملی که موجب بروز چنین بحران‌هایی شده است، کارخانه‌ها هستند. اغلب کارخانه‌ها متکی بر سوخت‌های فسیلی بوده و در فرایند تولید خود، حجم زیادی از این سوخت‌ها را استفاده می‌کنند؛ موضوعی که به آلودگی هوا، گرمایش زمین و روبه‌اتمام بودن منابع طبیعی منجر می‌شود. از طرفی دیگر، محصولات بیشتر کارخانه‌ها بر پایۀ پلاستیک و مشتقات آن است. پلاستیک جزو مواد تجزیه‌ناپذیر محسوب می‌شود و نقش بسیار زیادی در آلودگی محیط‌زیست دارد.

محصولات صنایع دستی، تماماً مطابق با دغدغه‌های زیست‌محیطی هستند. مواد اولیۀ این محصولات همگی طبیعی بوده و آسیبی به محیط‌زیست وارد نمی‌کند. از آن جایی که صنایع دستی متکی بر سوخت‌های فسیلی نیستند، فرایند تولید ‌آن‌ها موجب تخریب طبیعت نمی‌شود. محصولات این صنایع برای افرادی که خود را در برابر محیط‌زیست مسئول می‌دانند و در پی اتخاذ یک سبک زندگی دوستدار محیط‌زیست هستند، بهترین گزینه است.

آینده سبز
«سبد ترکه‌بافی» که در ابعاد و اندازه‌های مختلف عرضه می‌شود. این سبد‌ها محصول هنرمندان بومی مناطق مختلف، از جمله خوزستان و خراسان جنوبی است. سبدهای ترکه‌بافی از مواد اولیۀ کاملاً طبیعی همچون ترکۀ چوب درختان بادام کوهی، ارغوان و بید ساخته می‌شوند.

صنایع دستی و کیفیت در اولویت

همان‌طور که مشخص است، در تولید محصولات صنایع دستی از ابزارآلات ماشینی استفاده نمی‌شود. هنرمندانی که به تولید چنین محصولاتی می‌پردازند، کیفیت را در اولویت خود قرار می‌دهند. آن‌ها در انتخاب مواد اولیۀ بیشترین دقت را به خرج می‌دهند و در تلاش‌اند تا محصولی درخور و شایسته ارائه دهند. صنایع دستی، ماحصل هنر بومی یک کشور است. تولیدکنندگان صنایع دستی به محصولات خود، با نگاه اثر هنری می‌نگرند؛ بنابراین طبیعی است که بیشتر وقت و حوصله را خرج اثر خود کنند. همۀ این‌ها حاکی از این است، وقتی محصول صنایع دستی خریداری می‌کنید، از کیفیت آن مطمئن باشید.

تابلو پته دوزی
«تابلو پته‌دوزی قاب شده طرح درخت زندگي سفید» هنر دست دختران و زنان روستای شفیع‌آباد شهداد کرمان است. تابلوی پته‌دوزی بیش از آنکه یک کالا باشد، یک اثر هنری است که به خانه، محل کار و یا هر جایی دیگری که آویخته شود، زینت می‌بخشد.

کلام آخر

صنایع دستی مصداقی عینی از فرهنگ و تمدن مناطق هستند؛ درست شبیه آیینه‌ای که می‌توان از درونش، چند صدسال پیش را نگاه کرد و از سبک زندگی، آداب و رسوم، عقاید و نوع تفکر مردمان پیشین آگاهی یافت. حفظ و حمایت از این صنایع، وظیفه‌ای اجتماعی، در راستای تحکیم فرهنگ و ارزش‌ها است. صنایع دستی جدا از جنبۀ فرهنگی خود، از جنبۀ اقتصادی نیز پتانسیل بالایی دارند. با بسترسازی کافی و صحیح، می‌توان به کمک صنایع دستی شرایط اقتصادی بهتری را چه از منظر فردی و چه از لحاظ اجتماعی، فراهم کرد.

ما در روستاتیش با فراهم‌آوری محصولات صنایع دستی از سراسر کشور و ارائه آن، در تلاشیم تا هنر بومی خود را زنده نگه داشته و مسئولیت خود در برابر فرهنگ و تاریخ خود را به انجام برسانیم. هدف ما این است که با ارائه این محصولات، سرمایه‌ای به مناطق مختلف تزریق کرده و موجبات بهبود اقتصادی و اجتماعی زندگی مردمانش را فراهم کنیم؛ چراکه معتقدیم بدین وسیله می‌توانیم اقتصادی عادلانه‌تر رقم زده و مسئولیت اجتماعی خود را به جا بیاوریم.

شما با بازدید از سایت روستاتیش، می‌توانید محصولات صنایع دستی را مشاهده کنید.

منابع

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    منو اصلی