خواص و موارد استفاده انواع سبزی‌‌های کوهی

خواص و موارد استفاده انواع سبزی‌‌های کوهی

با آمدن فصل بهار در استان‌های کوهستانی کشورمان، شاهد رشد انواع سبزی‌ها و گیاهان کوهی در دامنه‌ کوه‌ها هستیم. این سبزی‌ها و گیاهان از خواص و فواید بسیاری از جمله خواص خوراکی و درمانی برخوردار هستند. از انواع این گیاهان در درمان بیماری‌های گوارشی و کبدی، تنظیم فشار خون و کلسترول، دیابت و مرحم برای زخم‌های سطحی استفاده می‌شود. در ادامه این مطلب به شرح خواص و موارد استفاده از انواع سبزی های کوهی می‌پردازیم.

کرفس کوهی

این گیاه که به صورت وحشی در بسیاری از مناطق کوهستانی ایران می‌روید. قسمت‌های اندام هوایی این گیاه یعنی ساقه و برگ برای درمان بیماری‌هایی از جمله فشارخون، دیابت، نفخ و یبوست کاربرد دارد. استفاده از اسانس یا بذر این گیاه موجب دفع حشرات، حیوانات موذی و آفات گیاهی می‌شود. اغلب افراد از این گیاه خورشت یا خوراک درست می‌کنند یا از پودر خشک شده آن به عنوان ادویه در غذاهای چرب استفاده می‌کنند تا جذب چربی را کاهش دهد.
در عشایر بختیاری به کرفس “کلوس کوهی” گفته می‌شود و علاوه بر خورشت در ماست نیز آن را می‌ریزند.

آویشن و خواص درمانی آن

 از محبوب‌ترین انواع سبزی‌ های کوهی می‌توان به آویشن اشاره کرد. از میان سیصد و پنجاه گونه آویشن، چهارده گونه آن در ایران کشف شده است. این گیاه چند ساله در مناطق کوهستانی می‌روید. اغلب از آویشن به عنوان چاشنی سالاد یا ادویه‌ در غذا استفاده می‌شود که نشان‌دهنده طعم خوب آن است. اما نباید از خواص درمانی گیاه آویشن غافل شد. آویشن یک داروی قوی برای مشکلات پوستی از جمله آکنه کاربرد قابل توجه‌ای دارد. آویشن از التهاب‌های مزمن در بدن جلوگیری می‌کند. مصرف چای آویشن در درمان اختلالات تنفسی نظیر سرفه، گلو درد و برونشیت نقش به سزایی دارد. علاوه بر این‌ موارد روغن آویشن هم در حفظ سلامت و رشد مو موثر است. 

دمنوش آویشن داروی گیاهی بسیار مفید برای دفع عفونت و سرماخوردگی است.

مرزه کوهی

این گیاه یکی دیگر از انواع سبزی‌‌های کوهی است که در دامنه کوه‌ها و سواحل دریاها یافت می‌شود. مرزه‌ی کوهی در درمان عفونت‌های تنفسی و مجاری ادراری و درمان کرم‌خوردگی دندان‌ها ایفای نقش می‌کند. اسانس و پودر این گیاه بین مصرف‌کنندگان آن از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند.
در ارتفاعات آذربایجان به مرزه کوهی به زبان ترکی «داغ مرزسی» گفته می‌شود.
از اسانس این گیاه می توان جهت درمان بیماری‌های عفونی مجاری تنفسی و مجاری ادرار، از راه خوردن و یا با وارد راه رکتوم (روده بزرگ) استفاده به عمل آورد. در دندان پزشکی جهت درمان کرم خوردگی های پیشرفته دندان، با وارد کردن مقدار یک یا دو قطره در حفره دندان به منظور پانسمان دندان به کار می رود. 
مرزه کوهی از گیاهان مهم مولد عسل است.
پودر این گیاه را می توان در ماست هم ریخت چرا که عطر و طعم بسیار خوبی دارد.

شوید کوهی

این گیاه که در دامنه رشته‌ کوه‌های زاگرس می‌روید ظاهری شبیه به شوید سبزی خوراکی دارد اما از لحاظ مزه و بو کاملا متفاوت است. از این گیاه در درست کردن دمنوش‌های گیاهی برای کنترل فشارخون، چربی و قند استفاده می‌شود. علاوه بر آن مردم بومی مناطق برای مزه‌دار کردن دوغ از پودر خشک شده‌ی این گیاه استفاده می‌کنند.
 شوید شهری عطر و بوی چندانی ندارد ولی نمونه شوید کوهی عطری بسیار مطبوع دارد که بعد از خشک کردن نیز این عطرو بو حفظ شده و مورد پسند همه ذائقه ها می باشد.
نام دیگر شوید کوهی فراله است. از این گیاه دارویی برای مزه دار کردن ماست یا دوغ نیز بسیار استفاده می‌شود، همچنین از شوید کوهی برای شوید پلو نیز استفاده می شود که طعمی بسیار مطبوع دارد.

کاکوتی

این گیاه در مناطق کوهستانی اسفراین،جارجرم و بجنورد استان خراسان شمالی می‌روید. از کاربرد‌های غذایی این گیاه می‌توان به استفاده از آن به عنوان طعم دهنده در چای و ادویه در غذا و دوغ اشاره کرد. (مزه و عطر این گیاه بسیار به آویشن نزدیک است.) از کاکوتی در درمان بیماری‌های دل‌پیچه، آنفولانزا، سرماخوردگی، اسهال، دردهای روماتیسمی و گوارشی استفاده می‌شود. این گیاه تسکین دهنده بسیار قوی در دوران قاعدگی است و به تقویت قوای جنسی مردان کمک می‌کند.
بهتر است کاکوتی را با چای قاطی و با هم دم کنید تا عطر بی نظیر کوهستان را به چای خود اضافه کنید.

گل‌گاوزبان و خواص دارویی آن

گل گاو زبان در دامنه کوه‌های البرز و قسمت جنوبی دامنه کوه‌های زاگرس به وفور یافت می‌شود. این گیاه یکی از معدود گیاهانی است که تقویت اعصاب کمک می‌کند و آرامبخشی طبیعی به حساب می‌آید. گل‌گاو زبان در حفظ سلامت دستگاه گوارش به خصوص کسیه صفرا، عفونت‌های مننژیت، مالیخولیا، رفع استرس و جنون نقش قابل توجه‌ای را ایفا می‌کند. گل‌گاوزبان در ساختار خود مقدار زیادی مینیزیم دارد که باعث جلوگیری از بروز انواع سرطان می‌گردد. این گیاه به عنوان یکی از انواع سبزی های کوهی تقویت‌کننده اعصاب از محبوبیت بسیاری بین مردم برخوردار است.

خواص اسطوخودوس به عنوان یکی از انواع سبزی‌ های کوهی درمانی

اسطوخودوس یک گیاه درمانی به حساب می‌آید که در حفظ سلامت پوست و مو هم موثر است. از این گیاه برای رایحه درمانی، پیشگیری از بروز انواع سرطان، درمان زخم‌های دهانی، تسکین‌دهنده دردهای سزارین، برطرف کردن احساس تهوع، سردرد و کم اشتهایی استفاده می‌کنند. دمنوش‌های این گیاه کوهی انتخاب خوبی برای استفاده از خواص درمانی‌ آن است.

اسطوخودوس بومی ایران با اسطوخودوس رایج که در عطاری ها موجود است و از کشور فرانسه وارد می شود بسیار متفاوت است و عطری متفاوت دارد.

اسطوخودوس ایران در دامنه کوههای البرز و جنگلهای هیرکانی رشد می کند.

چای ترش

چای ترش یکی از انواع گیاهان دارویی موثر در لاغری است که در دامنه کوه‌ها می‌روید. علاوه بر کمک به کنترل وزن در حفظ سلامت و هم‌ایستایی بدن هم نقش دارد. دم کردن و مصرف روزانه این گیاه موجب می‌شود تا فرد از بیماری‌های فشارخون، افزایش کلسترول، افزایش بیش از حد قند خون، چربی کبد، افسردگی، دردهای قاعدگی و یبوست در امان بماند.

چای کوهی

چای کوهی یا چای چوپان یکی دیگر از گیاهانی است که در دامنه کوه‌ها به صورت‌های متراکم و پراکنده رشد می‌کند. از این گیاه به عنوان تسکین‌دهنده درد‌های حاصل از بیماری‌های گوارشی استفاده می‌شود. این چای به افرادی که به سنگ کلیه و گرفتگی مجاری ادرار متبلا هستند کمک بسیار زیادی می‌کند. چای کوهی خاصیت آنتی باکتریال داشته و به آرامش اعصاب و سیستم عصبی کمک شایانی می‌کند.
همچنین استفاده از آن به افرادی که از بیماری‌های روماتیسمی، دردهای مفصلی و بیماری های سایکوسوماتیک رنج می‌برند به شدت توصیه می‌شود. برای درست کردن این چای کافیست یک قاشق چای‌خوری از پودر خشک شده گیاه را در یک لیوان آبجوش حل کنید و با پوشاندن روی آن، اجازه دهید دم بکشد. بعد از بیست دقیقه این چای آماده مصرف است. همچنین می‌توانید برای تجدید قوا و رفع خستگی حاصل از کارهای روزانه، مقداری عسل به آن اضافه کرده و میل کنید.

شیرین بیان

این گیاه در اغلب نقاط ایران به خصوص حاشیه شرقی و شمال شرقی می‌روید. قسمت ساقه زیرزمینی و ریشه این گیاه خواص قابل توجه‌ای دارد. از این گیاه برای حفظ سلامت دندان و جلوگیری از پوسیدگی آن استفاده می‌شود. همچنین از عصاره این گیاه برای درست کردن شربت‌های ضد سرفه ترکیبی استفاده می‌کنند. در صورت بروز ویروس‌های سطحی مثل زونا، زخم و التهاب می‌توانید از آن به عنوان ضماد استفاده کنید. مهم‌ترین کاربرد آن در درمان بیماری‌های گوارشی نظیر، زخم دوازدهه، زخم معده و سرطان معده است.

زیره

زیزه از انواع سبزی‌ های کوهی است که در حفظ سلامت نقش دارد.

 

زیره‌های ایران بیشتر در مناطق استان کرمان و کوه‌پایه ها می‌رویند. رایج‌ترین کاربرد زیره، استفاده از آن برای درمان سوء هاضمه است. این گیاه فعالیت آنزیم‌های دستگاه گوارش را افزایش می‌دهد و در تجزیه چربی‌های مصرفی ایفای نقش می‌کند. زیره می تواند در بهبود بیماری سندروم روده تحریک‌پذیر بسیار موثر ثمر واقع شود. زیره به عنوان منبعی سرشار از آهن در درمان کم‌خونی و کمبود آهن به کار می‌رود. 

 

پونه کوهی

این گیاه جز گیاهان دارویی به حساب می‌آید و در طب سنتی در درمان بسیاری از بیماری‌ها و سقط جنین به کار می‌رود. مردم بومی معمولا از این گیاه برای دفع آفات کشاورزی و دورکننده حشرات موذی استفاده می‌کنند. از پونه کوهی برای معطر کردن چای، دمنوش‌ها و غذاها استفاده می‌کنند. چای پونه می‌تواند تب، سرفه، آنفولانزا، مشکلات کلوی، مشکلات کبدی و سوء هاضمه را درمان کند. در گذشته از پونه برای بیماری‌های آبله و سل استفاده می‌کردند.

نکات برداشت انواع سبزی های کوهی از طبیعت

تا به اینجا درباره انواع گیاهان و سبزی‌های کوهی صحبت کردیم. در ادامه این مقاله به ارائه نکاتی در باب برداشت گیاهان وحشی می‌پردازیم:

1.بسیار مهم است که گیاه را به خوبی بشناسید چرا که برداشت گیاه اشتباه و مصرف آن ممکن است تاثیرات جبران ناپذیری در سلامت مصرف‌کننده بگذارد.
2.زمان برداشت گیاه را بدانید. هر گیاه در یک فصل خاص رشد می‌کند و قابل برداشت است. اگر در فصول تولید مثل و گرد افشانی به گل‌ها و دانه‌های گیاهان وحشی آسیب وارد شود، به مرور باعث انقراض آن گونه گیاهی می‌شویم.
3.به ریشه گیاه آسیب نزنید. هنگام برداشت گیاه مراقب باشید که حداقل از دو سانتی‌متر بالاتر گیاه را قطع کنید تا آسیبی به ریشه وارد نشود و گیاه بتواند مجددا رشد کند.
4. از جمع آوری گیاهان هنگام بارش باران جلوگیری کنید. در این مواقع گیاه به شدت مرطوب است و بعد از جدا شدن از ریشه خود دچار خشکی یا گندیدگی می‌شود که هم زحمات شما را از بین می‌برد و هم باعث از بین رفتن منابع طبیعی گیاهی منطقه می‌گردد.
5.ترجیحا دانه‌ها را در همان محل رها کنید. گیاهان خودرو بهترین شرایط آب و هوایی را برای رشد و تکثیر خود انتخاب می‌کنند اگر دانه‌های این گیاهان را در محل جمع آوری رها کنید کمک شایسته ای به حفظ آن گونه و جلوگیری از انقراض آن کرده اید.
6. اگر می‌خواهید از ریشه یک گیاه را جمع آوری کنید فراموش نکنید که نباید تمام پایه‌های گیاهی یک منطقه را خالی کنید. فقط تعداد کمی از هر گیاه را می‌توانید جمع آوری کنید تا به پوشش گیاهی آن ناحیه آسیبی وارد نشود.
7. در جمع آوری گیاهان پایا و پیاز دار دقت کنید که هر سال نباید به جمع آوری یک گیاه بپردازید چرا که به مرور زمان باعث کاهش آن گیاه در منطقه می‌گردد
8. به پرورش این گیاهان به پردازید. پرورش سیستمی این گیاهان به مراتب بهتر از جمع آوری آنها از دل طبیعت است. چرا که با فراهم کردن شرایط ایده‌آل گلخانه‌ای می‌توانید راندمان تولید را بالا ببرید و هم آسیب کمتری به منابع طبیعی وارد کنید.

خرید انواع سبزی های کوهی

در این مقاله سعی کردیم انواع سبزی‌‌های کوهی را نام ببریم و خواص و کاربرد هر کدام را تشریح کنیم. برای خرید هر کدام از این سبزی‌ها می‌توانید به قسمت فروشگاه سایت روستایش مراجعه کنید. تمام محصولات این سایت ارگانیک بوده و با تضمین کامل از لحاظ بهداشتی و کیفیت به خریداران محترم ارائه می‌گردد. در قسمت دمنوش‌ها می‌توانید دمنوش مناسب خود را بر اساس کاربرد‌ آن تهیه کنید. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.

مقاله خوراکی‌های سنتی ایران را از اینجا بخوانید

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

    منو اصلی