تاریخچه نوروز از ایران باستان تا امروز

کلمه “نوروز” تلفظ ترکیبی از دو کلمه فارسی است. همانطور که احتمالا همه می دانیم، نوروز به معنای روزی تازه و جدید است. جالب است بدانیم که جشن عید نوروز از 300 سال پیش از میلاد رواج داشته و بین مردم فارسی زبان دارای اهمیت خاصی بوده است. گاه شماری هجری شمسی از روزاول بهار آغاز شده و در ایران و افغانستان و برخی کشور های دیگر به عنوان تقویم رسمی شناخته می شود. تاریخچه نوروز به طور کلی بسیار کهن است و بخش های مختلفی از فرهنگ ها و دوره های تاریخی را می توانیم در آن مشاهده کنیم. مثلا، دوازده ماه تقویم خورشیدی در ایران، نام‌های باستانی ساسانی امشاسپندان و دیگر ایزدان کیش زرتشتی است.

نوروز از زمان های بسیار قدیم به شکل های مختلف جشن گرفته می شده. جشن های نوروزی نشان دهنده زنده و تازه شدن دوباره زمین است که با آمدن بهار اتفاق می افتد. ما تغییرات کره زمین را در این ایام سال به چشم میبینیم. فعالیت‌هایی که فرا رسیدن نوروز را جشن می‌گیرند، شباهت‌های زیادی با دیگر جشن‌های بهاری مانند عید پاک که توسط مسیحیان برگزار می‌شود، و جشن مصری به نام شام النسیم، که به زمان فراعنه بازمی‌گردد، دارد.

جشن نوروز یکی از مهم ترین و زیباترین اتاق هایی است که هر سال تجربه می کنیم. نوروز دارای تعداد زیادی آداب و رسوم و سنت های قشنگ است. از چیدن سفره هفت سین گرفته تا رنگ کردن تخم مرغ، سیزده به در و بسیاری دیگر از جشن ها که در ایام نوروز رسم است. در این متن درباره پیشینه تاریخی نوروز صحبت کرده و برخی آداب و رسوم ان را بررسی خواهیم کرد.

تاریخچه نوروز در ایران باستان

همانطور که توضیح دادیم، نوروز بیش از دو هزار سال است که در ایران توسط همه مردم فارغ از قومیت، مذهب و زبان جشن گرفته می شود. حتی می توان گفت به دلیل ویژگی غیرقومی و غیر مذهبی بودن این جشن است که هنوز در خارج از مرزهای سیاسی ایران کنونی برجسته است و توسط مردم آسیای مرکزی، قفقاز و بسیاری از نقاط دیگر در غرب آسیا جشن گرفته می شود. همچنین به دلیل ریشه در ایران، به عنوان جشن رسمی سال نو در آیین بهائی پذیرفته شده است.

اگرچه قدیمی ترین شناخت ما از نوروز به پیش از اسلام و تاریخ زرتشتی ایران برمی گردد، دلیلی وجود ندارد که باور کنیم این جشن مذهبی است. اما طی سالیان طولانی، این جشن با آیین اسلام و… ترکیب شده و تبدیل به نوروزی که هم اکنون میشناسیم شده است. زمان‌بندی نوروز ، دقیقاً در آغاز نجومی بهار و پایان چرخیدن زمین به دور خورشید است. این باعث می شود آغاز سال نوی خورشیدی یا همان نوروز، با طبیعت به هم گره خورده و کرده و به انتخابی بسیار پر معنا برای جشن گرفتن سال نو تبدیل شود.

نام نوروز تا قرن دوم بعد از میلاد در هیچ نوشته ایرانی به چشم نمی خورد. اما دلایلی وجود دارد که باعث می شود معتقد باشیم این جشن بسیار قدیمی‌تر از آن تاریخ است و مطمئناً در زمان هخامنشیان (555 تا 330 قبل از میلاد) توسط مردم و خانواده‌های سلطنتی برگزار می‌شده است. بارها گفته شده است که مجموعه معروف تخت جمشید یا حداقل کاخ های آپادانا و صد ستون به منظور جشن نوروز ساخته شده است. اما در هیچ کتیبه‌ای هخامنشی نامی از نوروز وجود ندارد، واقعیتی که می‌تواند به ریشه‌های غیر هندواروپایی آن اشاره کند.

قدیمی ترین سوابق نوروزی ما به زمان اشکانیان (247 قبل از میلاد تا 224 پس از میلاد) برمی گردد. متأسفانه، فقدان سوابق قابل توجهی در مورد سلطنت اشکانیان، ما را برای کشف جزئیات نوروز در زمان آنها باقی نمی گذارد.

پس از به قدرت رسیدن اردشیر اول بابکان، مؤسس سلسله ساسانیان (224 میلادی)، داده های ثابتی برای جشن نوروز ثبت شد. در سراسر دوران ساسانیان نوروز به‌عنوان برجسته‌ترین آیین در طول سال جشن گرفته می‌شد. بیشتر سنت‌های سلطنتی نوروز از قبیل تماشاگران عادی سالانه، دادن هدایای نقدی و عفو زندانیان در دوران ساسانیان پایه‌گذاری شد و تا زمان معاصر بدون تغییر باقی ماند.

برخی از آداب و رسوم نوروز باستانی

در زمان های قدیم، نوروز دارای بسیاری اداب و رسوم مختلف بوده که شاید امروزه فراموش شده باشد. اما همانطور که ممکن است حدس زده باشید، بسیاری از سنت هایی که ما تا امروز در خانه انجام میدهیم درآن زمان هم بسیار رایج بوده است.

برای مثال،جمع شدن در کنار خانواده، دوستان و عزیزان یکی از ویژگی های بیشتر جشن های کشور ما و سراسر دنیا است که شیرینی با هم بودن را به آغاز سال نو اضافه کرده و باعث می شود اولین روز فصل گرما و زندگی را در کنار افراد مورد علاقه مان بگذرانیم. این سنت نه تنها روحیه و حال ما را بهبود می دهد، بلکه نمادی از شروع دوباره زندگی است. همچنین ادابی مانند خانه تکانی، جشن های مرتبط با نوروز مانند چهارشنبه سوری و سیزده به در همه امروزه میان مردم ایران و کشورهای دسگر مانند افغانستان و تاجیکستان جشن گرفته می شوند.

هدیه دادن در روز عید یا همان عیدی دادنف یکی از سنت های بسیار کهن و مهم ایام نوروز است. این رویداد امروزه فقط به صورت نقدی انجام نمی شود و هدایای خلاقانه و مختلفی در ایام عید بین افراد رد و بدل می شود.

هدیه هایی مانند وسایل و تزیینات منزل، بسته های هدیه مخصوص نوروز و… از محبوب ترین هدایای امروزی است. همچنین با اهمیت پیدا کردن هدایای شرکتی در دنیای مدرن، تهیه کردن این نوع هدایا بسیار برای سازمان ها مهم شده.

اگر شما به دنبال هدایایی متفاوت و با تاثیرات اجتماعی و زیست محیطی هستید، به سایت ما سر بزنید.