پروژه توسعه گردشگری پایدار روستای کهنانی کش

چکیده پروژه

داستان آشنایی تیم روستاتیش با روستای کهنانی‌کش به سال 1399 باز‌ می‌گردد. این آشنایی از طریق معلمان روستای کهنانی‌کش که از شهرها و روستاهای اطراف به آنجا مراجعه می‌کردند، رقم خورد. تیم روستاتیش پس از اینکه اولین قدم‌هایش را در روستا گذاشت با انجام نیازسنجی مشارکتی به اولویت‌بندی نیازها از جانب اهالی روستا پرداخت. پس از این فرآیند بود که چند پروژه در زمینه‌های دسترسی دختران به آموزش، محیط زیست و گردشگری آغاز شد.
پروژه گردشگری پایدار با همکاری تیم «دفتر معماری دیگر» در سال 1401 آغاز شد، در ابتدای این مسیر اهالی روستا مسائل مرتبط با مدیریت پسماند را در اولویت قرار دادند چرا که آن را مقدمه‌ای برای گردشگری پایدار می‌دانستند. تیم روستاتیش تصمیم دارد بر اساس ظرفیت‌های خود در این فرآیند با اهالی روستا همراه شود.

محدوده جغرافیایی پروژه

روستای کهنانی‌کش در دهستان درگس بخش دشتیاری شهرستان چابهار، استان سیستان و یلوچستان قرار دارد. این روستا از نظر جمعیت طبق گفتۀ دهیار تقریباً به 650 نفر و حدود 100 خانوار می‌رسد. روستای کهنانی‌کش در کنار رود باهوکلات قرار دارد از این نظر دارای جاذبه‌های گردشگری بسیاری است. وجود باغات گرمسیری و میوه‌های استوایی، حیات وحش جذاب مثل گاندو، سنجاب بلوچی، مینا و کمنزیل از جمله جاذبه‌های گردشگری منطقه هستند. شغل بیشتر اهالی روستای کهنانی‌کش کشاورزی است.

پیشینه فرایند

قبل از آغاز پروژه گردشگری پایدار، تیم روستاتیش با نیازسنجی‌های مشارکتی که انجام داده بود به مسائل مرتبط با ادامه تحصیل دانش‌آموزان دختر برخورد و این مسائل را در اولویت قرار داد. از آنجا که چند روستا در همین منطقه دسترسی به مدرسه نداشتند و برای عبور از رودخانه خطر حمله گاندو (تمساح‌های بومی) وجود داشت، با پیگیری اهالی روستا و گرفتن کد آموزشی مقطع متوسطه قرار شد مدرسه‌ای در یکی از روستاهای اطراف ساخته شود. با اتمام ساخت مدرسه در روستای گرم بیت، دانش‌آموزان روستاهای گرم بیت بالا، گرم بیت پایین، کهنانی‌کش بالا، کهنانی‌کش پایین و همچنین روستای کریم آباد، به مدرسه دسترسی پیدا کردند. تیم روستاتیش هزینه سرویس رفت و برگشت به مدرسه را در سال اول تحصیلی دانش‌آموزان کهنانی‌کش برعهده گرفت. پس از آن تیم روستاتیش با انجام نیازسنجی مجدد در تهیه کتاب‌های کمک آموزشی برای دانش‌آموزان مدرسه گرم بیت مشارکت کرد. در ادامه در تیر 1400 ایدۀ ساخت کتابخانه از جانب جامعه محلی مطرح شد. پس از نیازسنجی مجدد تیم روستاتیش فراخوانی را برای جذب مالی برای ساخت کتابخانه منتشر کرد. با پیشرفت خوب پروژه و جذب مالی، در زمستان 1400 کتابخانه «شوهاز» تاسیس شد، سپس تجهیز و ارسال کتاب از جمله فعالیت‌هایی بود که تیم روستاتیش بر عهده گرفت. در کنار آن کارگاه‌ها و کلاس‌های کمک آموزشی را به مدد داوطلبین در روستا برگزار کرد. در کنار این فرآیند‌ها زمین بازی نیز برای کودکان در روستای کهنانی‌کش بالا ساخته شده، که تیم روستاتیش در تشکیل جلسات و فرآیندهای آن مشارکت داشته است.
در سال 1401 ضمن جلسات پایش پروژه‌ها و نیازسنجی در روستا، ظرفیت‌های گردشگری روستا که در نیازسنجی‌های اولیه مطرح شده بود مجدداً مطرح شد. تیم روستاتیش به صورت مشارکتی با جامعه محلی به بررسی و امکان‌سنجی مسئله گردشگری پایدار پرداخت. در همین راستا فعالیت‌هایی تعریف شد، از جمله این فعالیت‌ها ساماندهی و مدیریت پسماند در روستا به عنوان پیش نیاز توسعه گردشگری بود. دفتر «معماری دیگر» به عنوان طراح پروژه پس از فرآیند طراحی مشارکتی طراحی اقامتگاه را با رویکرد معماری بومی به انجام رسانید و در پروژه ساخت نیز جامعه محلی را راهبری و همراهی می‌نماید. از همین حیث سازه با استفاده از کپر و سنگ‌های رودخانه‌ای و دانش محلی کپرسازی و سنگ چینی سنتی در حال ساخت است. فرآیند طراحی مشارکتی توسط ذی‌نفعان مختلف طی جلساتی چند به خوبی طی شد و تیم روستاتیش به عنوان تسهیلگر طراحی مشارکتی در کنار این فرآیند حضور داشت. در نهایت ساخت اقامتگاه از زمستان 1402 با همکاری و مشارکت اهالی و تا امروز ادامه دارد.

مسئله

در آغاز آشنایی با روستا و وابسته به نیازسنجی اولیه‌ای که در روستا انجام شد، مسائل متعددی سرباز کردند. از جمله مهمترین این مسائل نبود شغل مناسب بخصوص برای جوانان تحصیل کرده، عدم دسترسی کودکان و نوجوانان روستا به کتاب‌ها و برنامه‌های آموزشی، نبود روش مناسب دفع زباله و پسماند بوده است. برای مسائل مرتبط با عدم دسترسی کودکان، نوجوانان روستا به کتاب و برنامه‌های درسی فعالیت‌هایی در آغاز تعریف شد. در سال‌های اولیه بر این موضوع تمرکز بیشتری بود. اما در سال‌های دوم و سوم حضور روستاتیش در روستا، در زمینه اشتغال جوانان و مسئله پسماند فعالیت‌هایی به شیوه مشارکتی تعریف شد، در حال حاضر این پروژه نیز بر این دو مسئله تمرکز دارد.

وضعیت پیش روی پروژه

در وضعیت فعلی، اقامتگاه بومگردی روستا به همراه مشارکت جوانان، اهالی روستا و کودکان روستا در حال ساخت است. طبق برنامه تدوین شده ساختم اقامتگاه به اتمام می‌رسد و از مهر 1403آماده بهره‌برداری خواهد بود. تا اتمام پروژه برنامه اجتماعی پیش‌بینی شده توسط روستاتیش ترسیم مسیرهای گردشگری به صورت مشارکتی، ارتقا ظرفیت جامعه محلی خصوصا جوانان، استخراج روش‌های مشارکتی بهره‌برداری و مدیریت اقامتگاه، آموزش جامعه محلی در خصوص میهمانداری و مارکتینگ و جذب گردش و مدیریت مجموعه خواهد بود .

جامعه هدف، هدف، دستاورد‌ها

ذینفعان:

• تمامی اهالی روستا و همچنین روستاهای پیرامون، از پروژه به صورت مستقیم و غیرمستقیم تاثیر می‌پذیرند. با این حال بهرمندان مستقیم این پروژه در حال حاضر جوانان روستا هستند.

اهداف:

• تبدیل روستای کهنانی‌کش به یکی از قطب‌های گردشگری کشاورزی در سیستان و بلوچستان
• حفظ منابع طبیعی همچون گاندو، پرندگان خاص منطقه، سنجاب بلوچی، اردک، وراج
• حفظ صنایع دستی منطقه و آداب و رسوم و بازی‌های محلی
• حفظ و معرفی محصولات خاص کشاورزی منطقه
• بهبود زیرساختی روستا، و بهبود وضعیت معیشتی اهالی روستا
دستاورد‌ها (نتایج مورد انتظار):
• ارتقای سطح مشارکت ساکنان روستا در مسائل جمعی
• بهبود وضعیت اشتغال جوانان روستا
• ارتقای ظرفیت نیروی انسانی روستا
• افزایش رونق گردشگری در روستا
• ارتقای سطح بهداشت محیطی روستا
• ترویج استفاده از معماری بومی در روستا

اهمیت این فرآیند

روند تدریجی توسعه روستای کهنانی‌کش به زعمی وابسته به کسب معیشت جوانان روستا است. از این حیث این پروژه برای اهالی روستا اهمیت دارد که موجب بهبود وضعیت اشتغال و درآمد اهالی می‌شود، همچنین جوانان روستا اشتغالی را وابسته به گردشگری پایدار کسب خواهند کرد. از جهت دیگری برای تیم روستاتیش تقویت جامعه محلی از جهت توسعه درون‌زا، یکی از اهداف کلیدی است بنابراین تمامی پروژه‌های روستاتیش در روستای کهنانی‌کش به‌خصوص «پروژه گردشگری پایدار» همسو با اهداف اساسی روستاتیش است.

روش تامین مالی

کارفرمای این پروژه خود اهالی روستا هستند که در طراحی و اجرای معماری بومی دفتر معماری دیگر همراه شده است. از این رو اهالی روستا خود به عنوان یکی از تامین کننده‌های اصلی منابع مالی ساخت پروژه بودند، در کنار آن بخشی دیگر از هزینه‌ها، از طریق جذب منابع عمومی تامین شده است. هزینه های تسهیلگری و فعالیت اجتماعی نیز توسط روستاتیش و از محل فروش محصولات روستاتیش تامین می‌شود.

همگام شدن شما با پروژه

یکی از راه‌های حمایت از پروژه اقامتگاه کهنانی‌کش، پیش خرید و رزرو اقامتگاه است، در کنار آن در صورتی که تمایل دارید به شیوه‌های دیگری به عنوان مثال تجهیز کتابخانه، تامین هزینه‌های تسهیلگران، کارگران و … از پروژه حمایت کنید، برای کسب اطلاعات بیشتر از طریق ایمیل با ما در ارتباط باشید.