کنس دشو (رب ازگیل جنگلی)

کُنس دشو یا رب ازگیل جنگلی

کنس همان میوه جنگلی ازگیل است که از آن شیره‌ای گرفته می‌شود که به آن کنس دوشو گرفته می‌شود. که به عنوان سس برای سالاد کاهو یا اسفناج یا طعم دهنده به انواع گوشت و مرغ استفاده می‌شود. این شیره ترش مزه است و چون روی آتش پخته شده کمی بوی دود می‌دهد. در تهیه آن از شکر استفاده نشده است. این محصول توسط زنان باسلیقه مازندارنی در روستاهای سوادکوه تهیه شده است.

این رب در مقدار نیم کیلو در ظرف شیشه ای پلمپ شده به صورت بهداشتی بسته‌بندی شده‌است.

کنِس، كِندِس يا كاندِس با نام علمي(Mespilus germanica) در زبان محلي مازندراني نام گونه‌اي از ميوه جنگلي است كه نام فارسي آن ‘ازگيل جنگلي يا ازگيل وحشي جنگلي’ و هم خانواده با سيب، گلابي، به ، زالزالك و گلابي وحشي است.
ميوه ‌ازگيل داراي گوشتي اسيدي و هسته هاي بسيار سخت است و به همين دليل تا خوب رسيده نشود قابل خوردن نيست ولي گوشت آن پس از رسيدن از رنگ سفيد به قهوه اي تغيير مي كند و كاملا نرم و شيرين مي شود.
هر ساله از اواسط پاييز تا اوايل زمستان با به بار نشستن درختان ازگيل يا به گويش مازندراني ‘كنس’ در جنگل هاي مازندران، مردم محلي جمع آوري و پختن اين ميوه وحشي و خودرو را براي تهيه نوعي ترشي به نام ‘كنس دشو’ آغاز مي كنند.
چيدن يا جمع آوري كنس تا خارج كردن آن از جنگل، تميزكردن، شستن، پخت و فراوري آن در ميان مردم مازندران فراينديست كه به صورت خانوادگي يا توسط اهالي محل و همسايه ها انجام مي شد. اغلب زنان روستا با هم جمع می‌شوند و صبح زود به جنگل می‌روند و ازگیل ها را جمع و در کیسه می ریزند و طی مراسمی در روستا با هم آن را روی آتش می پزند.

خواص کنس یا ازگیل جنگلی:

یکی از مهمترین فواید کنس وجود آنتی اکسیدان بالا در آن می‌باشد که عملاً در برابر رادیکال‌های آزاد مقاومت کرده و بدن را در برابر سرطان محافظت می‌کند و همچنین برای کمک به درمان بیماری‌های آب مروارید و دیابت بسیار مفید است. از سویی با تأثیر مستقیم روی عملکرد مغز، در جلوگیری از بیماری‌های عصبی و حافظه مانند آلزایمر مؤثر است. در کنار فواید فوق که به صورت مستقیم در میوه کندوس وجود دارد، از برگ و دم‌نوش آن برای بهبود آنژین و سرفه استفاده می‌شود و فعالیت کلیه را بهبود داده و ادرارآور است. همچنین اسید ارسولید (ursolic) موجود در برگ درخت کندس در بیماری ایدز و کنترل آن استفاده می‌شود.

همچنان که عنوان شد، کندوس با کنترل قند موجود در خون، برای بیماران دیابتی تجویز می‌شود و کاربرد زیادی دارد. فیبر موجود در این میوه خوش طعم، سطح کلسترول را نرمال نگه داشته و به همین جهت برای بیماران قلبی مفید فایده می‌باشد و چربی سوزی را نیز افزایش می‌دهد. یکی دیگر از شگفتی‌های این میوه، کاهش و جلوگیری از پوکی استخوان است که بر اساس مطالعات آزمایشگاهی تأثیر آن ثابت شده است. کندوس (کندس) به اندازه هویج برای چشم و وضعیت بینایی مفید است و ویتامین A موجود در آن، کمک زیادی به افزایش قدرت بینایی می‌نماید. یکی دیگر از خواص میوه کندس، سم‌زدایی آن در بدن است که با دفع اسید اوریک بدن، خطر ابتلاء به نقرس و سنگ کلیه را کاهش می‌دهد. در واقع کندوس دارای خاصیت دیورتیک (diuretic) می‌باشد. وجود میزان بالای پکتین (pectin) کمک می‌کند که سموم در روده جذب نشود و به همین دلیل احتمال وقوع سرطان را نیز کاهش می‌دهد.

طرز تهیه کنس دشو:

طرز پخت رُبِ کندس بسیار شبیه به پخت رُبِ انار است با کمی تفاوت جزئی به دلیل تفاوت نوع میوه و محصول نهایی . برای جلوگیری از پوسیدن ازگیل وحشی بر روی درخت ، معمولاً آن را زودتر برداشت کرده و در محلی مناسب مانند پشت بام ، یا انبار خنک ، به دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری می کنند تا کاملا برسد . پس از آن که کندس ها رسید (پخته شد) ، آن را شسته و آب پز می کنند . کاندس های آب پز شده را به همراه آب به درون کیسه ای با سوراخ های نرم می ریزنند و آن را می چلانند تا محتوای داخل میوه (گوشته ی میوه) از آن خارج و همراه آب از روزن های کیسه خارج شود . پس از آب گرفتن کاندس های رسیده ی آب پز شده ، آب و عصاره ی آن را روی آتش می جوشانند تا غلیظ شود . حاصل کار رب تقریباً غلیظی است که مزه ترش و شیرین و رنگ قهوه ای دارد .